Nederlands
English
Take care!
Zelfzorg voor professioneel begeleiders
In Take Care! wordt op een praktische manier uitgelegd hoe professioneel begeleiders zichzelf als instrument scherp en helder kunnen houden. Zo blijven ze vitaal in hun werk- en privéleven én voorkomen ze overbelasting of burn-out.
Werken met mensen
Of je nu werkt als psycholoog of therapeut, als coach of pedagoog, als supervisor of vertrouwenspersoon, als trainer of veranderaar; als professioneel begeleider werk je een groot deel van de dag met mensen. Je ondersteunt hen bij vragen over hun leven, psychische gezondheid of werk. Je hebt een hulpverlenende of begeleidende rol, waarin je je vooral richt op de ander. De vraag die in Take Care! wordt beantwoord is: Hoe blijf je gezond in werk waarin je zelf jouw belangrijkste instrument bent en dat veel emotiemanagement vraagt?
Het belang van zelfzorg
Wanneer je als professioneel begeleider te weinig toekomt aan zelfzorg, kan dit gevolgen hebben voor de inhoud van je werk en voor jou als persoon. Zo kan je professionele houding eronder lijden, kan het moeilijker worden om heftige emoties te verdragen of kun je psychosomatische klachten krijgen. Juist daarom is het zo belangrijk dat je jezelf blijft onderhouden, door middel van zelfzorg.
Ervaring en theoretisch kader
‘Zorg goed voor jezelf!’ Psycholoog Carla Schellings, met een specialisatie op het gebied van burn-out, verwachtte niet dat mensen dit ooit tegen haar zouden zeggen. Toch kreeg ze een aantal jaar geleden zelf een burn-out. Hierdoor stelde zij zichzelf de vraag hoe je als psycholoog gezond en vitaal in je werk kunt blijven. Schellings heeft het theoretische kader van waaruit ze als arbeids- en organisatiepsycholoog werkte, herzien en toegepast op professionals. Ze sprak voor Take Care! met tientallen professioneel begeleiders. Wanneer professioneel begeleiders te weinig toekomen aan zelfzorg, bijvoorbeeld door een te hoge werkdruk of problemen thuis, heeft dit directe gevolgen voor de kwaliteit van het werk en de eigen gezondheid. Zelfzorg is voor professioneel begeleiders dus van groot belang.
De Take Care!-cyclus
Het uitgangspunt van haar boek Take Care! is dat je tegelijkertijd het proces van professioneel begeleiden en het proces van zelfzorg vormgeeft. De Take Care!-cyclus combineert vier processtappen met vier reflectievragen die professioneel begeleiders helpen om terug te keren naar zichzelf. Zo kunnen ze onderzoeken hoe het staat met hun professionele en hun persoonlijke zelf. Daarnaast bevat het boek tips, handvatten en oefeningen om zelfzorg vorm te geven.
Voor wie?
Het boek is geschikt voor coaches, therapeuten, psychologen en psychiaters. Mensen die met mensen werken en zich richten op het welzijn en de (psychische) gezondheid van hun cliënten. Zij lopen het risico hun eigen welzijn uit het oog te verliezen. Voor mensen die binnen de reguliere zorg werken, is vaak wel een bepaalde mate van zelfzorg geregeld in de vorm van intervisie en supervisie. Dit dekt echter maar een deel af van wat er nodig is om fysiek, emotioneel en mentaal gezond te kunnen blijven functioneren. Dit boek helpt daarbij.
DEEL I TAKE CARE!
1 De Take Care!-cyclus in je dagelijkse werk
2 De Take Care!-cyclus en je loopbaan
DEEL II PROFESSIONEEL BEGELEIDERS AAN HET WERK
3 De tol van ‘high touch’
4 De invloed van jouw werkomgeving
5 De professioneel begeleider is ook maar een mens
DEEL III ZELFZORG IN UITVOERING
6 Je dagelijkse zelfzorg
7 Als het toch mis dreigt te gaan
8 Herstellen na een burn-out
Bijlage: Checklist Zelfzorg
Aan de hand van de Checklist Zelfzorg kun je kijken naar jouw functioneren in het werk en krijg je eenvoudig in beeld op welke thema’s extra zelfzorg nodig is.
In Take care! neemt Carla Schellings je mee door twee processen. Dat van professioneel begeleiden en van zelfzorg. Schellings introduceert de Take Care Cyclus waarbij deze beide processen geïntegreerd zijn in een model. Met dit model aan het werk gaan levert direct veel op. We willen toch allemaal ons werk leuk blijven vinden, er lichamelijk en geestelijk geen klachten aan overhouden en naast ons werk gewoon energie over hebben om lekker te leven?
In deel één neemt de auteur de Take Care Cyclus met je door. Tussendoor laat ze mensen uit het vak aan het woord over hun ervaringen en hoe dit proces bij hen werkt. Met iedere klant doorloopt een hulpverlener een bepaalde cyclus die je uiteindelijk vaak ook letterlijk afsluit met een factuur. Dat is een goed moment om even hersteltijd in te bouwen. In het model brengt Carla om de klantcyclus een buitenrand aan waarin ze zelfzorg reflectievragen toevoegt. De professioneel begeleider stelt zichzelf steeds een vraag om te toetsen of hij of zij nog wel goed zit. In dit deel is ook uitleg over het groeiproces van een professioneel begeleider opgenomen.
De drie aspecten die bepalend zijn voor zelfzorg worden in het tweede deel besproken. Dat zijn de mogelijke gevolgen van het doen van ‘high touch’ werk, de werksituatie en de mens achter de begeleider. Een professioneel begeleider doet werk dat veel energie vraagt en dat je letterlijk leeg kan trekken. Het werkt net als bij topsporters, als je na inspanning geen aandacht en tijd hebt voor herstel, raak je chronisch overbelast. Door uitleg te geven vanuit de theorie van de arbeidspsychologie en specifieke beroepsrisico’s te bespreken krijg je inzicht in wat een professioneel begeleider kan overkomen. Door dit ook nog eens in de context van de werkomgeving te plaatsen en daar de persoonlijke aspecten van de ‘high touch’ werker aan toe te voegen snap je de diverse valkuilen waar de beroepsgroep mee te maken krijgt.
In het derde deel van dit boek zijn er de lang verwachte, hoe voorkom ik dit of hoe lossen we het op tips. Het komt er op neer dat je gewoon lief mag zijn voor jezelf. Dat vind ik persoonlijk misschien wel het lastigste opdracht. Maar ook daar helpt Schellings je bij. Als je op zoek bent naar kennis en inzicht in het proces van een professioneel begeleider en je wilt tips en trics om jezelf fris te houden dan moet je dit boek zeker lezen. Meer lezen over de ervaringen van anderen, geeft je steun. Verder zet Take care! je aan het denken over de keuzes die je hebt om het werk en je leven voor jezelf makkelijker te maken. Een aanrader voor iedere psycholoog, trainer, coach en adviseur die ons land rijk is!
Het boek Take Care! is een handboek voor zelfzorg geschreven voor professioneel begeleiders, met de belangrijkste vraag hoe je gezond blijft in een beroep waarbij jezelf je belangrijkste instrument bent. Het is onderverdeeld in drie delen en elk deel bestaat uit een aantal hoofdstukken. Het boek is helder, concreet en toegankelijk geschreven waardoor het vlot leest.
In het eerste deel wordt het begeleidingsproces uitgelegd door middel van de Take Care-cyclus. Deze cyclus helpt je te onderzoeken hoe het met je gaat op professioneel en persoonlijk gebied.
In het tweede deel wordt dieper ingegaan op hoe stressfactoren, werkomgeving, beroepsrisico's en persoonlijke leven je beïnvloeden en waar zelfzorg nodig mocht zijn. Hier wordt ook aandacht besteed aan de symptomen van stress en burn-out en hoe dit te herkennen.
Het derde deel is een praktische handreiking over hoe je zelfzorg kunt toepassen, dit aangevuld met concrete oefeningen. In het laatste hoofdstuk wordt aandacht besteed aan het herstellen na een burn-out. Achter in het boek is in de bijlage een checklist toegevoegd om te beoordelen op welk gebied extra zelfzorg nodig is.
Het boek is niet alleen vanuit professie geschreven maar ook vanuit eigen ervaring. In het voorwoord beschrijft de schrijfster haar eigen ervaring met het krijgen van een burn-out en wat het met haar gedaan heeft. Dit maakt het geheel persoonlijk en inspirerend.
Ik ben erg enthousiast over dit boek. Het is een compleet verhaal wat uiteenzet hoe het hele begeleidingsproces eruit ziet, wat dit proces met je doet en waar de valkuilen zitten. Ook wordt ingegaan op de verschillende kenmerken van begeleiders. Door de reflectievragen creëer je bewustwording over hoe je zelf in dit proces staat en hoe het met je gaat. Doordat er ook duidelijk ingegaan wordt op symptomen van teveel stress/burn-out, door zowel persoonlijke factoren als omgevingsfactoren, geeft dit de mogelijkheid jezelf te checken in waar je eventueel zaken moet gaan bijstellen. Elk aspect wordt onder de loep genomen en daarnaast wordt er veel aandacht besteed aan het daadwerkelijk zorgen voor jezelf, ondersteund door concrete reflectievragen en oefeningen.
Take Care! is een zeer volledig en zorgvuldig samengesteld handboek voor iedereen die professionele begeleiding geeft en daar wel wat ondersteuning bij kan gebruiken op het gebied van emotiemanagement.
Jakolien te Vaarwerk-Bos, lifecoach
