De sluier van Cicero

Op 8 november 63 v.Chr. sprak Cicero in de senaat van Rome de beroemde woorden: ‘Hoe lang, in hemelsnaam, Catilina, zul je nog misbruik maken van ons geduld?’ Catilina wilde volgens Cicero, na twee mislukte campagnes voor het consulaat, een coup plegen. De senaat, die hem al tijdens zijn verkiezingscampagne beschuldigd had van moord en verkrachting, stond aan Cicero’s kant.

De historicus Sallustius schreef later over wat bekend werd als de ‘samenzwering van Catilina’. Het doel was bereikt: Catilina was het zwarte schaap. Dat beeld werd gekoesterd, zonder dat men zich afvroeg waarom hij precies werd verguisd.
Catilina is ook na de oudheid niet vergeten. Hij bleef model staan voor slechtheid. Toneelschrijvers en operalibrettisten volgden veelal het oordeel van Cicero en Sallustius. En nog altijd is Catilina de slechterik, vooral in de Verenigde Staten. De Founding Fathers, kenners van de klassieken en bewonderaars van Cicero, waren zeer negatief over Catilina.

Sommigen van hen vergeleken hun politieke tegenstanders met hem. Dat doet men daar nog steeds, alleen met veel minder kennis van zaken. Zo werd Obama door republikein Ted Cruz vergeleken met Catilina, en Donald Trump door diens tegenstanders ook.

Wat is de waarde van deze veelal oppervlakkige vergelijkingen? Fik Meijer geeft antwoord zoals alleen Fik Meijer dat kan.