De eenwording van Nederland

Verschillende samenlevingen in Nederland

De staatkundige eenwording van Nederland dateert uit de Franse Tijd, maar in allerlei andere opzichten - mentaal, economisch, infrastructureel, cultureel - bleef Nederland nog lang een verzameling van meer of minder zelfstandige lokale en regionale samenlevingen en zou de eenwording van Nederland nog lange tijd in beslag nemen. Vele identificeerden zich wel met hun eigen streek, maar niet met hun vaderland of natie.  

Van lokale identiteit naar "Nederlander"
In de Eenwording van Nederland wordt een nieuwe kijk op de negentiende en twintigste eeuw gegeven. De auteurs laten zien langs welke lijnen de eenwording van ons land zich werkelijk heeft voltrokken - hoe Limburgers, Hollanders, Friezen, Brabanders, Twentenaren en andere langzaamaan Nederlanders werden, hoe het regionale mozaïek ontkleurde en de gesloten economieën werden opengebroken. Deze ontwikkeling naar een grotere eenheid is het resultaat van kleinere ontwikkelingen en voorwaarden op het gebied van infrastructuur, economie, politiek en sociaal-culturele condities. Daarnaast gaan de auteurs in op de ruimtelijke verschillen van modernisering tussen de regio’s. Liep het westen voor ten opzichte van de andere delen van Nederland proces van modernisering?    

Inhoudsopgave

1. Het krachtveld van de eenwording

Modernisering en mobilisering

Een schematisering in vier dimensies

2. Een archipel van gebieden en samenlevingen

Het ontstaan van een eenheidsstaat

Natievorming en de voormalige Generaliteitslanden

‘Kinderen van één huis?’

Ruimtelijke cohesie

Meer differentiatie dan integratie

3. Transport, communicatie en migratie

Aanleg van infrastructuur

Afstanden als barrière

Ontwikkeling en gebruik van communicatienetwerken

De opkomst van de massamedia

Van lokale tijden naar één nationale tijd

Migratie: mensen in beweging

4. Economische eenwording

De agrarische sector tot 1880

De agrarische sector na 1880

Nijverheid

Regionale loonverschillen

Dienstverlening

Concentratie en deconcentratie

5. Politieke eenwording

‘De staat doordringt de maatschappij’

Kiezers en gekozenen

Van kiezersvergaderingen naar politieke partijen

Lokale versus nationale overheid

Lokale en nationale kiezersoriëntatie

6. Culturele eenwording

De opmars van het ABN

‘Aap, noot, mies…’: alfabetisering

Requiem voor de oude plattelandsbeschavingen

Het verloop van de vruchtbaarheid

Souvereiniteit in eigen kring

Onkerkelijkheid

Voeding en conservering

Tegenkrachten: minizuiltjes en buitenlanders

Afsluiting

7. Twee dialectische processen

Verwevenheid en faseverschil

Internationalisering: een wereldsysteem