Ieder zijn rouw

'Dit boek is een aanrader voor jou als je vraagstukken van jouw coachees rondom rouw en verlies spannend vindt en je daarin soms wat onzeker of handelingsverlegen voelt'. 

Rondom rouw en verlies hangt nog steeds een zweem van taboe, alsof het iets is waar je niet zomaar over mag spreken. Ellen legt in dit boek haarfijn uit waarom het juist belangrijk is om als coach signalen van rouw te herkennen en dit bespreekbaar te maken.

Zelfs bij normale vormen van rouw kunnen jouw coachees gedachten hebben als 'wat ik voel en denk, is niet normaal'. Een belangrijke taak van jou als coach is dan ook het geven van psycho-educatie over rouw en verlies, en om samen in gesprek te gaan over wat het verlies voor jouw coachee betekent. Ellen heeft prachtige en praktische oefeningen beschreven die jou kunnen helpen om dit gesprek aan te gaan. En dan zul je merken dat rouw niet 'eng' is, maar juist een mogelijkheid biedt om samen de mooie kanten en de rafelrandjes van rouw te ontdekken.

Het is aan te raden om ook het hoofdstuk over gecompliceerde rouw grondig door te nemen, zodat jij de signalen herkent wanneer het rouwproces vormen aanneemt die jouw kennis en vaardigheden te boven gaan. Zodat jij wanneer het handig is om met een collega te overleggen of externe hulp in te schakelen.

In elk hoofdstuk maakt Ellen een verdiepingsslag, waardoor je steeds meer leert over rouw bij verschillende vormen van (levend) verlies en diverse doelgroepen. Met name de hoofdstukken over rouw bij kinderen en jongeren zijn zeer de moeite waard. Ze omschrijft per ontwikkelingsfase hoe verlies wordt beleefd door het kind en wat nodig is om ondersteuning te bieden tijdens dit proces.

Het sterkste aspect van dit boek is de praktische toepasbaarheid. Ellen verbindt de theorie telkens met korte casusbeschrijvingen, waardoor je direct een beeld krijgt bij haar uitleg. Waarschijnlijk zullen tijdens het lezen allerlei (oude) coachees in je gedachten opkomen, waarbij je ineens beseft 'ja, dat was rouw'. Het brede scala aan oefeningen die in elk hoofdstuk gedetailleerd worden beschreven, geeft je handvatten om deze nieuwe kennis in de praktijk toe te passen.

Dit boek vormt dan ook een waardevol startpunt als je meer wilt weten over hoe je jouw coachees kunt ondersteunen bij rouw en verlies. Maar ook als je al werkt met rouw en verlies vragen in jouw praktijk, is dit boek een ideale aanvulling wat betreft theorie en opdrachten om jouw cliënten nog beter te kunnen ondersteunen.

Elk hoofdstuk wordt afgesloten met leestips, waardoor je je gemakkelijk verder kunt verdiepen in een bepaald thema, zonder dat je eerst hoeft te verdwalen in het oerwoud van rouwliteratuur. Tot slot, kenmerkend voor Ellens werk zijn de prachtige illustraties, zoals deze ook te zien in het doorleefboek en haar scheurkalenders. Ik wens je veel leesplezier.

Door: Janske van Eersel, psycholoog en coach en werkt aan rouw na baanverlies.

'Met veel genoegen heb ik dit mooie boek gelezen, Ieder zijn rouw van Ellen Dreezens.  Het beschrijft de verschillende vormen van rouw en geeft precies de kern weer van waar processen omtrent Rouw en Verlies over gaan. Niet alleen is het boek prettig gestructureerd en helder geschreven, het boek biedt ook diverse praktische oefeningen en toepasbare handvatten die je als coach kunt inzetten. Het boek is dusdanig toegankelijk geschreven dat het mijns inziens ook zou kunnen dienen als zelfhulpboek, ook al zou je daar in eerste instantie misschien niet aan denken. Ben je coach en specialiseer je je in Rouw en Verlies, dan kan dit boek niet ontbreken op je literatuurlijst!' - Annika Boeter, rouwcoach.

Ieder zijn rouw, gids voor coachen bij verlies van Ellen Dreezens, heb ik met veel plezier gelezen. Vanuit mijn eigen persoonlijke perspectief en als rouwcoach. Heel fijn vond ik het, om meteen in het voorwoord te lezen dat Ellen mij veel plezier wenst in mijn werk als rouwcoach!

Ze zegt: “Want de meeste mensen, ook al rouwen ze, zijn op zoek naar een plek om hun zwaarte te bespreken, terwijl er ook ruimte is voor luchtigheid, grapjes en plezier.” Voor mij is dit de essentie van rouwcoaching die plaats vindt op een plek waar met aandacht naar je wordt geluisterd, zonder oordeel, in de luwte, waar ruimte is voor jouw verhaal en waar de link wordt gelegd naar het hier en nu op een luchtig humorvolle manier. Ik wilde meteen doorlezen en was nieuwsgierig naar de rest van het boek.

In de acht hoofdstukken die het boek telt, neemt de schrijfster je mee door op een informatieve en heldere manier te beschrijven wat voor jou als rouwcoach van belang is om te weten en te doen.

In hoofdstuk 1: Wat rouw is - en wat we denken dat het is. Wordt uitgelegd wat rouw is en welke vaardigheden je als coach nodig hebt om mensen te begeleiden die rouwen. Ook komt aan bod wat het verschil is tussen gewone coaching en rouwcoaching. Dat gaf mij een duidelijk kader als rouwcoach. Een kader dat ik goed kan gebruiken. Er worden verder voorbeelden uit de praktijk beschreven en tussen de informatieve stukjes in vind je vele bruikbare oefeningen die je samen met jouw cliënt kunt gaan doen.

Hoofdstuk 2 beschrijft de theorie: Hoe rouw werkt - en hoe we dachten dat het werkt. Handig om te lezen als opfrisser voor mij (ik heb bij Ellen de opleiding tot Rouw- en Verliescoach gevolgd) en om cliënten hier uitleg over te geven. Met ook hier weer zinvolle oefeningen. Bijvoorbeeld oefening 4: Balans in het duale procesmodel. Deze oefening gebruik ik graag omdat het iedere cliënt inzicht geeft in wat er aan de rouwkant en wat er aan de herstelkant gebeurt. Makkelijk toepasbaar in de praktijk en fijn om het nog even na te kunnen lezen. Uiteraard kun je deze oefening aanpassen aan jouw eigen wensen en die van de cliënt.

In hoofdstuk 3: Verscheidenheid. Wat rouw met mensen doet-maar met wie eigenlijk?, krijg je als rouwcoach een kijkje in hoe “….cultuur, gender en aanleiding voor rouw in het algemeen tot verschillen in beleving van rouw leiden.” Heel interessant om te lezen en om eventueel mee te nemen in de benadering van jouw cliënt.

Omdat ik zelf het meeste werk met kinderen en jongeren, heb ik hoofdstuk 4: Rouw voor je twaalfde. Wat voor kinderen anders is-en niet en hoofdstuk 5: Rouw bij jongeren. Alsof puberen niet al ingewikkeld genoeg is, met veel interesse en plezier gelezen. Hoofdstuk 4 gaat onder andere over de verschillen en overeenkomsten in rouwen tussen kinderen en volwassenen en over wat een kind nodig heeft om te kunnen rouwen. Belangrijke en onmisbare basisinformatie om als rouwcoach met kinderen te werken en te weten wat je kunt betekenen. Met prachtige oefeningen die mooi aansluiten bij de belevingswereld van het kind. Het leuke is dat Ellen beschrijft dat er niet altijd gepraat hoeft te worden met kinderen. Dat is natuurlijk niet nieuw maar wel fijn om je te realiseren dat veel kinderen met beter loskomen door op een speelse en creatieve manier met het onderwerp rouw aan de slag te gaan. Uiteraard aansluitend bij de behoefte van het kind.

Hoofdstuk 5 zoomt in op de ontwikkeling van jongeren en de daarbij passende benadering van de coach. Als voornaamste ontwikkelingstaak wordt het vinden van de eigen identiteit genoemd en uitgebreid toegelicht. Waar ik persoonlijk erg blij van werd zijn de oefeningen die erbij vermeld staan. Oefening 1; Inventarisatie van LOL, waarin de elementen speelsheid, verbondenheid en flow een rol spelen. Volgens mij ook heel goed in te zetten bij volwassenen. Bewust meer lol in het leven van jongeren verweven vind ik echt een gouden vondst. ‘Mag het ook leuk zijn’, is een gevleugelde uitspraak van een van mijn favoriete collega’s en mij in het werken met kinderen en jongeren. Leuke dingen doen motiveren en geven je energie. Oefening 2: kwaliteitenspel, dat ik zelf veel gebruik in mijn praktijk. Ellen legt aan het eind van het spel de nadruk op hoe de jongere deze informatie/ontdekkingen kan gebruiken ten aanzien van exploreren en verbinden. Van groot belang voor hen die veel problemen ervaren rondom hun eigen identiteit en hoe ze zich verhouden tot de wereld om hen heen, door zich bijvoorbeeld terug te trekken na een rouwervaring. Dank voor deze inzichten!

Verrassend vond ik hoofdstuk 6:Afscheid nemen. Wat te doen bij overlijden-van een ander of jezelf. Verrassend omdat dit niet echt vaak een gespreksonderwerp is in families, maar waar je het volgens mij heel goed met elkaar over kunt hebben. Je deelt eigenlijk verhalen met elkaar en verdiept je in het leven van de persoon die gaat sterven en in dat van elkaar. In dit hoofdstuk wordt het belang van goed afscheid nemen uitgebreid beschreven aan de hand van verschillende korte stukjes die tezamen een mooi pakket vormen aan ideeën. Verder gaat het onder andere over wat je na kunt laten en hoe je een gesprek over spijt kunt voeren. Heel fijn dat de schrijfster hier uitgebreid bij stil staat.

Hoofdstuk 7: Als rouw complex wordt: grenzen voor de coach gaat over wanneer je een cliënt nog kunt begeleiden en wanneer je beter kunt doorverwijzen. Ze beschrijft hoe gecompliceerde rouw eruit kan zien en wat je vervolgens kunt doen. Door een voorbeeld van ‘normale rouw’ en gecompliceerde rouw te beschrijven, krijg je als rouwcoach meer zicht op de verschillen. Vervolgens is er een theoretische verdieping van dit onderwerp met behulp van handige en verhelderende schema’s en een vragenlijst. Ellen laat weten dat het van belang is om een goed netwerk om je heen te verzamelen met professionals waar je naar door kunt verwijzen als dat nodig is.

Als laatste hoofdstuk 8: Ruimte voor groei: werken aan geluk en veerkracht is een echt ‘Ellen’ onderwerp. Ze schrijft en spreekt graag over veerkracht en geluk. Heel passend om het tot slot in dit boek aan te treffen. Zij zegt daarover: “Werken aan geluk en veerkracht is daarmee geen sluitstuk van je coaching, het is een integraal onderdeel ervan.” En ik ben het daar grondig mee eens. Het is leuk om te doen en cliënten boren hiermee een kracht aan in zichzelf, waarvan ze niet altijd weten dat die er zit. Ze ervaren meer zingeving door bewust aan hun eigen geluk en veerkracht te werken.

Nou, het was eigenlijk wel een feestje om dit boek te mogen lezen en te recenseren. Ieder zijn rouw, geeft heel veel inzichten en mogelijkheden voor coaches om te werken met verlies en rouw in hun eigen praktijk.

Door: Carmen Caspersz -  Carmenmindfulkindercoach.nl

Laat ik beginnen te stellen dat Ieder zijn rouw van Ellen Dreezens een fijn boek is. Voor coaches op het gebied van rouw & verlies en voor coaches met andere aandachtsgebieden. Het is niet te dik, waardoor het me makkelijk is gelukt om het helemaal uit te lezen (bij andere boeken strand ik nog wel eens halverwege). Het boek is prettig leesbaar, de stem van Ellen is duidelijk te herkennen.

De onderwerpen die in het boek aan de orde komen zijn lang niet allemaal nieuw en Ellens opleiding tot rouw/verliescoach is herkenbaar aanwezig. Behalve de herkenbare onderwerpen is het mooi hoe Ellen rouwcoaching vergelijkt met andere coaching; waar ze overlappen en hoe rouwcoaching afwijkt van andere coaching. Het is waardevolle informatie voor niet-rouw coaches, die ongetwijfeld ook rouw en verlies tegenkomen in hun praktijk. Ook het hoofdstuk over afscheid nemen vind ik een mooi onderdeel van het boek. Ellen beschrijft het vanuit verschillende perspectieven, vanuit degene die komt te overlijden en vanuit de achterblijvers. Ellen benadrukt het belang van goed afscheid en geeft ook handreikingen hoe je kunt handelen als je geen afscheid hebt kunnen nemen.

Wat ik heel sterk vind is dat Ellen enerzijds de theorie (prettig beknopt) bespreekt, en deze direct praktisch maakt in de vele oefeningen door het hele boek heen. Van theorie naar praktijk, heel fijn! En natuurlijk een hele mooie aanvulling van mijn toolbox. Daarnaast beschrijft Ellen op verschillende plekken in het boek op welke manier je als rouwcoach van toegevoegde waarde bent of kunt zijn.

Lezen over rouw confronteert je met en leert je ook over je eigen rouwproces. Waar een vinkje achter kan, en waar er nog (rouw)werk aan de winkel is. Dus waar het boek voor mij als coach leerzaam is, is het voor mij als ervaringsdeskundige een mooie inspiratiebron. Ik kan het boek aanraden aan iedereen die in zijn of haar werk op wat voor manier dan ook met rouw en verlies te maken krijgt.

Door: Coosje Wentink (eigenaar van Coos Coacht)

'Echt, het is geweldig. Lekker helder en overzichtelijk. Duidelijk ingedeeld. Een fijn handboek om als rouw om verlies begeleider altijd bij je te hebben. (naast de kennis en vaardigheden die er al zijn natuurlijk)

Fijne leestips en de afwisseling met de foto's is erg fijn. NIet vanwege het zware van het onderwerp zoals je in het begin benoemde maar omdat het voor mij een boek zo lekker leesbaar maakt. De eerdere twee uitgaven van het meeleef en doorleefboek zijn ook al zo fijn te gebruiken' - Pieter van der Keur, Rouw om Verlies

'Ellen is een gedreven collega met een bijzondere kwaliteit, verlies en rouw op een zodanige manier toegankelijk maken dat het hanteerbaar wordt; niet alleen voor een ieder die ermee in aanraking komt bovenal ook voor degenen die hen als professional begeleiden. Mijn ervaring is dat ook menig professional in een kramp schiet zodra er gesproken wordt over rouw en neigt naar directe doorverwijzing.

Dit boek zorgt ervoor dat professionals, waar dan ook werkzaam binnen de zorg, tools in handen krijgen waardoor men in afstemming kan blijven met degene die bij hen aanklopt. Inderdaad een gids die op een laagdrempelige manier vele facetten van rouw voor het voetlicht brengt met praktische oefeningen en daarnaast tips voor verdere verdieping. Ellen is erin geslaagd om het ongemak rond rouw zodanig te verminderen dat rouw weer de kans krijgt om zijn rechtmatige plaats in te nemen als horend bij het leven waarin mensen verbindingen aangaan die ook op enig moment losgelaten moeten worden.'

Door: Peet van Wissen, Psychosociaal Therapeut

'Weekend en sneeuw. Koffie, voetjes omhoog. Buiten een wonderwereld met sneeuw die omslaat in druilerige sneeuwpap. De kans om het nieuwe boek van Ellen Dreezens dit weekend door te rollen.  Wat heerlijk om weer van Ellen Dreezens te mogen lezen'.

Sterk en ontroerend vond ik haar eerste dubbelboek Doorleefboek. Nu haar tweede boek Ieder zijn eigen rouw. Al lezend herken ik Ellen haar eigen signatuur erin terug.

Ik begin bij het voorwoord, nieuwsgierig met wie ze een koppeling maakt, wie dichtbij haar staan om dit boek te kunnen schrijven. Dan begint ze:  ‘Voor Mike en Selly’ en ik wordt nieuwsgierig. Een boek schrijven gaat niet vanzelf, veel mensen vinden er wat van. De tijd die je erin stopt, de structuur die jij wilt en een ander weer niet, de woorden, je eigen visie die je wilt delen. Ik herken Ellen. Op een eigen manier willen schrijven, zonder het contact met de ander te willen verliezen. Eigen keuzes maken en afwijken van wat soms gezien wordt als norm. Trouw aan haar eigen ervaringen, haar eigen kennis. Dienend aan de doelgroep waar ze voor schrijft. Systematisch geschreven. Praktisch met veel oefeningen. Moeilijke taal, eenvoudig verwoord.

Ze meandert met rouwthema’s als: wat is rouw, hoe het werkt, hoe het mensen veranderd, rouw bij jonge kinderen, bij pubers, afscheid nemen, de grenzen van rouw-coaching en rouwbegeleiding, geluk en veerkracht.

Vanuit mijn perspectief niet alleen voor coaches. Ook de beginnende verlies- en rouwbegeleider krijgt met dit boek veel handvatten om een rouwproces te begeleiden. Introductie van interventies als: de leedladder, steunboom, identiteitskwadrant, veerkrachtkwadrant, de elementen, diverse vragenlijsten, collagetechnieken, zelfportretten. Naast stukjes theorie, passende en aansluitende oefeningen en lijstjes met mogelijkheden om verder te lezen over een onderwerp.

Een fijn en goed boek wat je naast je kan leggen op een bijzettafel, op de kantoortafel, laptoptas, in de boekenkast.

Heerlijk Ellen! Dankjewel voor wat je de wereld brengt, voor wat je schrijft en voor wat je wilt delen over jouw kennis.

Door: Harriëtte Modderman (collega verlies- en rouwbegeleider).