Intervisiecoaching

Het boek Intervisie coaching is door Ger van Doorn en Marijke Lingsma geschreven om drie redenen. Ten eerste omdat intervisie en intervisiecoaching momenteel enorm aan populariteit wint in organisaties, ten tweede omdat er nog geen literatuur over bestond en ten derde vanwege de noodzaak aan een goede theoretische basis over dit onderwerp. Met dit boek hebben ze wat mij betreft in één klap (maar het zal wel wat meer energie gekost hebben) hét naslagwerk voor intervisiecoaching neergezet! Wat een enorme hoeveelheid praktische en theoretische informatie.

De auteurs geven in het begin van het boek aan dat ze het voor ervaren én onervaren intervisiecoaches hebben geschreven en doen daarbij meteen de suggestie wat voor wie het meest interessant kan zijn om te lezen. Zo voelt iedere lezer zich op waarde aangesproken.

In het boek wordt op een zeer grondige wijze antwoord gegeven op de volgende vragen:
Wat moet een intervisiecoach weten? wat moet een intervisiecoach kunnen? Hoe ziet de praktijk van intervisiecoaching eruit en Hoe kan een intervisiecoach zich bekwamen?

Het proces van intervisiecoaching bestaat uit zeven stappen:
1.            intake
2.            analyse
3.            dwingend adviesgesprek
4.            voorlichting
5.            introductie
6.            start
7.            beëindiging coachrelatie

Steeds wordt benadrukt dat vooral de voorbereiding door de intervisiecoach van essentieel belang is voor het slagen van het traject. Van een beetje improviseren en maar wat doen kan geen sprake zijn in dit vak!

Vanzelfsprekend is ook de uitvoering enorm belangrijk. Daarvoor geven de auteurs vele goede modellen ( zoals het CREA-Model en de Case Navigator) en tips.

Als kers op de taart sluiten de auteurs af met een tiental bijlagen met checklists die je als intervisiecoach goed kunt gebruiken en die je helpen om alert te blijven in alle fasen van het proces dat je als intervisiecoach met de groep die je begeleid doorloopt. En ook, en dat benadrukken de auteurs je bewust blijft van hoe jij in dat proces staat en hoe jouw ontwikkeling als intervisiecoach ervoor staat. Dat je continue ontwikkeling als intervisiecoach noodzakelijk is om een goede begeleider van intervisiegroepen te kunnen zijn. En dat alles met hier en daar een knipoog naar jezelf. Kortom, een geweldig boek en een must voor (intervisie-) coaches.

Philine Spruijt  coach, mede oprichter van de CoachingCarrousel en co-auteur van de spellenreeks de Veertig Vileine Vragen

Intervisie is een veelgebruikte samenwerkingsvorm om van en met elkaar te leren in organisaties. Marijke Lingsma en Ger van Doorn bespreken zowel werkinhoudelijke zaken door de deelnemers als meer persoonlijke zaken als samenwerking of persoonlijke drijfveren in hun boek `Intervisiecoaching`.

Goede intervisie vraagt om diepgang. Dit is echter nou net wat soms ontbreekt bij intervisiebijeenkomsten volgens Prof. dr. Yvonne Burger, die het voorwoord heeft verzorgd van `Intervisiecoaching`.

Drie zaken geven zijn voor Lingsma en Van Doorn de aanleiding geweest om `Intervisiecoaching` te schrijven: de groeiende populariteit van intervisie en intervisiecoaching binnen organisaties, het ontbreken van literatuur hierover en de noodzaak van een goede theoretische basis als intervisiecoach.

CREA-model
Het boek `Intervisiecoaching` heeft vier hoofdstukken, een uitgebreid literatuuroverzicht en een rijke bijlage. Lingsma en Van Doorn beschrijven eerst de zaken die elke intervisiecoach moet weten: wat is intervisie en wat is het vooral niet? Daarnaast komen de voorwaarden voor intervisie aan bod, de opbouw van het intervisietraject en de vaardigheden en houding van de deelnemers. Tot slot wordt het CREA-model (Collectieve Reflectie & Eigen Actie) geïntroduceerd. Een model dat, met name voor beginnende intervisiegroepen, houvast biedt tijdens een intervisiebijeenkomst. Het CREA-model staat grofweg voor: opening / probleemverkenning / gezamenlijke reflectie / individuele bewustwording en actieplan / gezamenlijke bewustwording en actieplan / evaluatie / afronding en vervolgafspraken.

Wat moet de intervisiecoach kunnen? In het tweede hoofdstuk besteden de auteurs onder andere aandacht aan wat leren is, de groepsdynamiek tijdens de intervisiebijeenkomsten en het als intervisiecoach aansluiten bij het beginniveau van de groep intervisanten.

Tijd voor de daadwerkelijke praktijk van de intervisiecoach. Aan de hand van zeven `beroepskritieke situaties` komt die aan bod. Die situaties zijn: intake met opdrachtgever, analyse van de klantvraag, adviesgesprek met de opdrachtgever, voorlichting aan het management of de intervisiegroepen, de introductieworkshop, de startsessie en de coachrelatie beëindigen.

Brug
In het vierde en laatste hoofdstuk slaan Lingsma en Van Doorn een brug tussen de theorie en de eigen praktijk als intervisiecoach. Ze vragen je na te denken over waar je nu staat als intervisiecoach. Wil je dit en kun je dit? Wat heb je al in huis en wat wil je verder ontwikkelen? Aan de hand van veelvoorkomende praktijksituaties schetsen ze een aantal cases waarmee je als lezer aan de slag mag. De bijlagen zijn overzichten, hand-outs, oefeningen en zelfreflectielijsten voor zowel intervisanten als coaches waarmee je direct zelf aan de slag kunt als intervisiecoach.

Afhankelijk van je ervaring en leerbehoefte kun je kiezen met welke van de eerste drie hoofdstukken je aan de slag wilt gaan. Het vierde hoofdstuk is voor iedere (aankomend) intervisiecoach interessant, aangezien je nooit bent uitgeleerd volgens de auteurs.

Aanrader
De ruime ervaring van beide auteurs op het gebied van coachen en trainen is door het hele boek duidelijk merkbaar. Zo worden er legio praktijksituaties besproken waarbij je als lezer veel herkenning vindt. De luchtige manier van schrijven maakt dat het boek fijn leest en houdt je elk hoofdstuk nieuwsgierig. Ik zal `Intervisiecoaching` er dan ook nog regelmatig bij pakken om mezelf weer even `op scherp te zetten` of net die ene handige tip nog eens te lezen.

Wil je voorkomen dat een intervisiebijeenkomst verzandt in een `theekransje` of in een moment van gezellig bijkletsen? `Intervisiecoaching` biedt een mooie en welkome aanvulling op de al reeds bestaande literatuur over intervisie en bespreekt hoe je intervisie kunt begeleiden vanuit een coachoptiek. Een echte aanrader voor iedereen dit zich bezighoudt met, of zich wil bekwamen in het vak van intervisiecoach!

Interview in Management Boek Magazine, juni 2012

Mijn eerste gedachte bij dit boek was: weer een boek over intervisie en intervisiemodellen, niet vernieuwend maar wel altijd handig. Maar snel bleek dat ik mij had vergist. Er worden nauwelijks intervisiemodellen in dit boek besproken, het boek gaat niet over intervisie an sich, maar over hoe een intervisiecoach (IC) een zelflerende groep kan vormen, voorbereiden en op weg helpen naar zelfstandige intervisie. Een heel andere insteek dus.

Intervisie is een groepsproces, waarbij een groep van min of meer gelijken samen een leertraject aangaan om van elkaars beroepspraktijk te kunnen leren. Een goed functionerende intervisiegroep ontstaat niet vanzelf. Veel competenties (zoals luisteren zonder oordeel, doorvragen, niet meteen met oplossingen komen etc.) zijn niet bij alle deelnemers even goed ontwikkeld en ook het doel van intervisie is niet altijd voor iedereen helder. De rol van een coach in zo’n zelflerende groep kan al snel te groot zijn, want een groep heeft de neiging als iets lastig wordt, snel naar de coach te kijken voor een oplossing. Terwijl het samen leren oplossen van stroeve momenten, bij de competenties hoort die een intervisiegroep gezamenlijk moet kunnen ontwikkelen. Het is dus zaak de groep zo snel mogelijk intervisievaardig te maken, zodat de coach na een paar bijeenkomsten niet meer bij de intervisiegroep aanwezig hoeft te zijn.

In dit boek wordt besproken hoe een intervisiecoach, door veel aandacht te hebben voor het voortraject van de intervisie, een grote rol kan hebben bij het al dan niet slagen van een intervisiegroep. De intervisie start niet bij de eerste bijeenkomst, daar gaat een heel traject aan vooraf. Niet alleen de intake van de opdrachtgever, maar ook het leerrijp maken van de deelnemers en het uitleggen van de spelregels van intervisie hoort daarbij. Wanneer de intervisiegroep daadwerkelijk gestart is, zal de coach zich dan ook na een bijeenkomst of twee terugtrekken, en zal de intervisiegroep de kar moeten gaan trekken. De taak van de intervisiecoach zit er dan op. Hij of zij zal hoogstens ergens halverwege de bijeenkomsten nog eens langskomen, om te zien of de groep nog op de goede weg is.

Het boek begint met voorbeelden van een valse start, die vaak wordt gemaakt bij het opstellen van een intervisiegroep. Bijvoorbeeld de leerdoelen en motivatie van ieder zijn niet duidelijk, er is weerstand of de directie is niet duidelijk geweest in het aangeven van de klantvraag binnen de organisatiecontext.

De boodschap is duidelijk, wanneer een coach met een intervisiegroep start, moet er veel voorwerk gedaan worden, alvorens de eerste daadwerkelijke bijeenkomst plaats vindt. Intervisiecoaching is een vak apart die andere vaardigheden, kennis en kunde vraagt van de coach. Wie zich wil bekwamen of specialiseren tot een (betere) intervisiecoach, heeft hiermee een uitermate geschikt boek in handen.

In de vier hoofdstukken komen de volgende thema’s uitgebreid aan bod:
1 Wat moet een intervisiecoach weten? Besproken wordt wat de groep onder intervisie verstaat, wat zijn voorwaarden voor succesvolle intervisie, hoe zien de bijeenkomsten er uit qua opbouw, structuur, en rollen van de deelnemers. Ook dienen houdingsaspecten en vaardigheden van de deelnemers bekend te zijn bij de coach..
2 Wat moet een intervisiecoach kunnen? Hier komen onder andere groepsdynamische processen aan de orde, leerprocessen van de groep en welke competenties en beroepshouding een goede intervisiecoach moet bezitten en/of ontwikkelen.
3 Hoe ziet de praktijk van intervisiecoaching eruit? In dit hoofdstuk komt het volledige traject voorafgaande aan de daadwerkelijke intervisiebijeenkomsten aan bod. Vanaf de intake met de opdrachtgever, de analyse van de klantvraag, voorlichting en introductie aan de medewerkers, tot het intrainen van de nieuwe groep, leren evalueren en bijhouden van een logboek. Ook worden valkuilen voor intervisanten en de groepsbegeleiders besproken.
4 Hoe kan een intervisiecoach zich bekwamen? Welke competenties bevat een goede intervisiecoach en hoe kan de lezer zich spiegelen c.q. scoren of hij of zij deze competenties in voldoende mate bezit of moet gaan ontwikkelen. Er wordt in dit hoofdstuk een handig scoreschema beschreven hoe de coach zich in zijn eigen praktijk kan voorbereiden op een nieuw intervisietraject, welke stappen hij of zij daarvoor moet zetten en wat de coach daarvoor moet kunnen, zodat geen stappen worden overgeslagen.

Het 236 pagina’s tellende boek is leesbaar geschreven, en bevat veel concrete cases, vragen- en checklijsten, formats en oefeningen. Het is een echt werkboek voor de intervisiecoach. Het boek bevat twee door de auteurs ontwikkelde intervisiemethodieken , de Navigator en het CREA-model (Collectieve Reflectie en Eigen Actie). Deze geven de intervisiecoach handvatten hoe een intervisiebijeenkomst er inhoudelijk uit kan zien. Voor meer intervisiemethodieken en modellen bij de daadwerkelijke intervisiebijeenkomsten, zul je als coach of als intervisiegroep toch ook andere literatuur moeten raadplegen. De praktijkvoorbeelden in het boek zijn pakkend beschreven en iedereen die ooit intervisie gedaan heeft of intervisiegroepen begeleid heeft, zal ze zeker herkennen.

Ook de scorelijsten, opdrachten etc. zijn erg handig. Sommige van deze lijsten zijn bedoeld voor de nieuw te vormen intervisiegroep, sommige van deze opdrachten zijn bedoeld voor de intervisiecoach om zich goed voor te kunnen bereiden op zijn of haar rol.

Kortom, ik was verrast door de insteek en de bruikbaarheid van het boek. Het leest makkelijk, maar door de hoge informatiedichtheid én de talloze voorbeelden, opdrachten, checklijsten etc is het geen boek dat je snel achter elkaar uitleest. Wel een aanrader om in de vakantiekoffer mee te nemen, er is zoveel te lezen, het bevat zoveel aha-momenten, dat je je er ook op vakantie niet snel mee hoeft te vervelen. Het zet aan tot nadenken en ook voor ervaren intervisiecoaches bevat het genoeg extra of waardevolle informatie, al is het alleen maar dat alle checklijsten en opdrachten zo bij elkaar geordend staan. Het boek kan een waardevolle bijdrage leveren aan de beroepspraktijk van de intervisiecoach.

Mado Remkes, redactielid E-forum