Kibboets op de klei

Joodse pioniers in Friesland en hun grootste wens: een nieuw leven in het Heilige Land

Zwoegen op het land, melken op een krukje onder de koe, appels plukken in de boomgaard, de was doen in de tobbe: het staat er allemaal op. Zonder geluid maken de beelden misschien nog wel meer indruk. Het zijn filmbeelden die Jacob Bramson twee jaar lang maakte van Joodse jongeren die woonden en werkten op de door hem en zijn vrouw opgerichte kibboets in Franeker. De filmspoelen worden tijdens de oorlog verstopt, om vijfenzeventig jaar na dato weer op te duiken. Auke Zeldenrust raakte gefascineerd door de bijzondere geschiedenis van deze kibboets en tekende het verhaal ervan op.

Tussen 1934 en 1941 gaan tientallen Joodse jongens en meisjes in opleiding bij boeren en tuinders op de Friese kleigrond bij Franeker. Hun hoop is om na de landbouwopleiding naar Palestina te emigreren en daar het Joodse land op te bouwen. Veel jongeren vluchten voor de Jodenhaat en de oorlog. Franeker dient slechts als tussenstop op weg naar vrijheid buiten Europa. De Palestina-pioniers wonen in een voormalig treinstation aan de rand van de stad. Overdag werken ze op het land, ’s avonds volgen ze lessen in de Hebreeuwse taal en de Joodse cultuur. Hun leven wordt ruw verstoord als ook in Nederland de oorlog uitbreekt: op 3 november 1941 wordt de kibboets door de Duitse bezetters overvallen. De pioniers worden gearresteerd, hun kibboets definitief gesloten.

Kibboets op de klei toont in woord en beeld de dromen van deze Palestina-pioniers: wie waren zij, hoe ontvouwde hun leven zich en wat bleef er na de oorlog over van hun idealen?

Over de auteur

Auke Zeldenrust is journalist en schrijver. Van De Joodse bruiloft zijn inmiddels drie drukken verschenen. Hij is verslaggever bij Omrop Fryslân en docent mediawijsheid op het Beyers Naudé Gymnasium in Leeuwarden.