Van zichzelf bevrijd

Menselijk leven is leven in relaties, die op basis van uiteenlopende verwachtingen tot stand komen of weer worden afgebroken. Dikwijls meten we die verwachtingen af aan wat een zinvol en vervuld leven is. De verhouding met anderen moet dan passen in het kunstwerk dat we, volgens de hedendaagse ideeën over goed leven, van ons eigen leven dienen te maken. De Frans-joodse filosoof Emmanuel Levinas richtte zich vooral op de bevrijdende kracht van relaties, en ontdekte dat ze behulpzaam kunnen zijn om onszelf los te laten, en compassie te oefenen.

Renée van Riessen onderzoekt Levinas' denken over nabijheid en naastenliefde. Ze brengt het in discussie met hedendaagse denkers (Heidegger, Ricoeur, Derrida) en legt verbanden met het werk van schrijvers en beeldend kunstenaars als Natalia Ginzburg, J.M. Coetzee en Barnett Newman. Met haar Levinas-interpretaties beweegt Van Riessen zich op het grensvlak van ethiek, mystiek en religie. Ze vraagt zich af waar de bevrijding van zichzelf in vervreemding omslaat. Is nabijheid een ander woord voor naastenliefde? Hoe authentiek kan die vorm van liefde zijn? Hoe kan nabijheid zich wapenen tegen kwaad en vijandschap? Is het raadsel van nabijheid een spoor van God?